Алынды: 04.01.2024/Қабылданды: 15.03.2024/Онлайн жарияланды: 29.04.2024
ӘОЖ: 615.32:582.998
DOI: 10.53511/pharmkaz.2024.29.39.035
З.Б.ЕСИМСИИТОВА1, Н.З.АХТАЕВА1, Г.Е.ЕЛТАЙ1, А.С. КОЖАМЖАРОВА2, А.Б.АКИМБАЕВА1, Ж.АРЫСТАНБЕКОВА1,
Ә.БАҒЫБЕКҚЫЗЫ1, Ж.С.ТІЛЕУБАЕВА1
1әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан
2С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті, Алматы, Қазақстан
ACHILLEA MILLEFOLIUM L. ӨСІМДІГІНІҢ МАКРОСКОПИЯЛЫҚ ЖӘНЕ МИКРОСКОПИЯЛЫҚ ДИАГНОСТИКАЛЫҚ
БЕЛГІЛЕРІ
Түйін. Адам денсаулығын қорғау саласында, дәрілік қасиеттері жоғары шөптік препараттарды қолдану ішкі және
сыртқы профилактикаға, терапия жүйесінде өте маңызды рөл атқарады. Соның ішінде дәрілік өсімдіктердің
құрамында емдік әсерінің кең спектрі бар, әдетте улы емес, біркелкі өсетін, тұрақты фармакологиялық әсерімен
сипатталатын биологиялық белсенді заттардың кешендері бар. Осыған байланысты кәдімгі мыңжапырақты
(Achillea millefolium L.) зерттеу, дәрілік өсімдік ретінде адамның практикалық өмірінде маңызды орын алады. Қазіргі
заманғы медицинада кәдімгі мыңжапырақтан фитотерапияда сыртқы және ішкі қанның кетуіне гемостатикалық
агент ретінде, ауруды басатын тынышталдырғыш күтім ретінде қолданылады. Сонымен қатар, бұл (Achillea
millefolium L.) өсімдімдігің емдік әсерінің ерекшеліктері толық зерттелмеген. Сондықтан, мыңжапырақты зерттеу
Achillea millefolium L. белсенді заттардың негізгі топтарын бөліп алып, олардың фармакологиялық белсенділігін
анықтау.
Түйінді сөздер: кәдімгі мыңжапырақ (Achillea millefolium L.), ксилема, флоэма, трихома, морфология, анатомия.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Асланова Диловар, Кароматов Иномжон Джураевич. Тысячелистник обыкновенный в народной и научной
фитотерапии// Биология и интегративная медицина.-2018. Вып. 1.
2 Bader, A.; AlQathama, A.; Cioni, P.L.; Ceccarini, L.; Abdelhady, M.I.S.; Al-Shareef, W.; Ascrizzi, R.; Flamini, G. Essential Oil
Biodiversity of Achillea ligustica All. Obtained from Mainland and Island Populations. Plants 2022, 11, 1054. [CrossRef]
3 Tadi´c, V.; Arsi´c, I.; Zvezdanovi´c, J.; Zugi´c, A.; Cvetkovi´c, D.; Pavkov, S. The estimation of the traditionally used yarrow
(Achillea millefolium L. Asteraceae) oil extracts with anti-inflamatory potential in topical application. J. Ethnopharmacol.
2017, 199, 138–148.
4 Gaweł-B˛eben, K.; Strz˛epek-Gomółka, M.; Czop, M.; Sakipova, Z.; Głowniak, K.; Kukula-Koch,W. Achillea millefolium L. and
Achillea biebersteinii Afan. Hydroglycolic Extracts–Bioactive Ingredients for Cosmetic Use. Molecules 2020, 25, 3368.
5 Tadi´c, V.; Arsi´c, I.; Zvezdanovi´c, J.; Zugi´c, A.; Cvetkovi´c, D.; Pavkov, S. The estimation of the traditionally used yarrow
(Achillea millefolium L. Asteraceae) oil extracts with anti-inflamatory potential in topical application. J. Ethnopharmacol.
2017, 199, 138–148..
6 Kovalenko, I. Structure of phyto-population monitoring of grass and shrub layer in forest ecosystems of north-eastern
Ukraine. / I. Kovalenko // Wschodnioeuropejskie Czasopismo Naukowe (East European Scientific Journal). BIOLOGIA, 2015. —
№3. – С. 150 — 161.
7 И.С. Покровская, О.В. Мазова, Н.Н. Апыхтин, В.В. Племенков* Хемотаксономия тысячелистника обыкновенного
(Аchillea millefolium l.) 2018
8 Куприянов А. Н., Кулемин Ю. Е. Род Achillea L. во флоре Казахстана Проблемы ботаники Южной Сибири и
Монголии, 2020.Т. 19, №1
9 Кубентаев С.А. Фитоценотическая характеристика и запасы лекарственного растения Patrinia intermedia на хребте
Нарымский // Вестник Кыргызско-Российского Славянского Университета. 2017. № 7 (17). С. 182-185 (ИФ 0,065)
10 Andrii Aleksieiev 1,*Marcin Masłowski 1,*Magdalena Efenberger-Szmechtyk 2 and Krzysztof Strzelec The Influence of
Freeze-Dried Alcohol-Water Extracts from Common Yarrow (Achillea millefolium L.) and German Chamomile (Matricaria
chamomilla L.) on the Properties of Elastomer Vulcanizates International Journal of Molecular Sciences 2019
11 Manar K. Alomair, Lama S. Alabduladheem, Marwah A. Almajed , Amjad A. Alobaid, Essraa A. R. Alkhalifah, Nancy S. Younis
and Maged E. Mohamed, Achillea millefolium Essential Oil Mitigates Peptic Ulcer in Rats through Nrf2/HO-1 Pathway 2020
12 Marisol Villalva 1 , Jose Manuel Silvan 1 , Teresa Alarcón-Cavero 2,3 , David Villanueva-Bermejo 4 , Laura Jaime 4 , Susana
Santoyo 4 and Adolfo J. Martinez-Rodriguez, Antioxidant, Anti-Inflammatory, and Antibacterial Properties of an Achillea
millefolium L. Extract and Its Fractions Obtained by Supercritical Anti-Solvent Fractionation against Helicobacter pylori
Antioxidants Journal 2018
13 Кубентаев С.А., Котухов Ю.А., Гемеджиева Н.Г., Мухтубаева С.К. Современное состояние популяций редких
лекарственных растений Казахстанского Алтая // Ботанические исследования Сибири и Казахстана. 2019. № 25. С.
102-111.
259
14 Кубентаев С.А., Данилова А. Н. Оценка эколого-биологических особенностей Rhaponticum carthamoides (Willd.) Iljin
и его ресурсные показатели на хребте Ивановский (Восточный Казахстан) // Вестн. Том. гос. ун-та. Биология. 2017.
№ 37. C. 31–46 (Scopus)
15 Kubentayev SA, Suleimenov AN, Kotukhov JA, Danilova AN, Sumbembayev AA (2018) Phytocenotic characteristics and
stocks of the main medicinal plants of the South-Western Altai (East Kazakhstan) // EurAsian Journal of BioSciences. 12: 355-
368 (Scopus)
16 Грудзинская, Л. М. Аннотированный список лекарственных растений Казахстана: Справочное издание [Текст] / Л.
М. Грудзинская, Н. Г. Гемеджиева, Н. В. Нелина и др. – Алматы, 2014. – 228 с.
17 Флора Казахстана. Алма-Ата, 1964-1966.
18 Кубентаев С.А. (Котухов Ю.А., Данилова А.Н., Кубентаев С.А. Перечень лекарственных растений Казахстанского
Алтая. – Риддер, Изд-во «Меда-Альянс» 2015. -155 с.
19 Кубентаев С.А. Запасы основных лекарственных растений Калбинского хребта // Бюллетень Брянского
отделения Русского ботанического общества. № 2 (14). Брянск – 2018. С. 3–20. (ИФ-0,369).
20 POWO (2021) Растения мира онлайн. При содействии Королевского ботанического сада, Кью.
http://www.plantsoftheworldonline.org /. Дата обращения 10 февраля 2021 года.
21 Panossian A., Seo E.J., Efferth T. Effects of anti-inflammatory and adaptogenic herbal extracts on gene expression of
eicosanoids signaling pathways in isolated brain cells. Phytomedicine (2019), Article 152881
22 Yaneva I, Balabanski V, Karanesheva T, Ignatov I (2020) Some endangered healings plants in Bulgaria — legislative
regulation, protection, characteristic description, application, agricultural cultivation. Bulgarian J Agric Sci 26:847–852
23 A. millefolium L. 1753, Sp. Pl.: 899; Афан. 1961, Фл. СССР, 26: 78; Оразова, 1966, Фл. Каз. 9: 10; Камелин, Ковалевская,
1993, Опр. раст. Ср. Азии, 10: 523; Richards, 1976, Fl. Europ. 4:162. – A. Submillefolium Klok. et Krytzka, 1984,
Тысячелистники: 220, s. str.
24 Benedek, B.; Kopp, B. Achillea millefolium L. s.l. revisited: Recent findings confirm the traditional use. Wien. Med.
Wochenschr. 2007, 157, 312–314.
25 Daniel, P.S.; Lourenço, E.L.B.; Da Cruz, R.M.S.; De Souza Gonçalves, C.H.; Das Almas, L.R.M.; Hoscheid, J.; Da Silva, C.;
Jacomassi, E.; Junior, L.B.; Alberton, O. Composition and antimicrobial activity of essential oil of yarrow (Achillea millefolium
L.). Aust. J. Crop Sci. 2020, 14, 545–550.
26 Lemmens-Gruber, R.; Marchart, E.; Rawnduzi, P.; Engel, N.; Benedek, B.; Kopp, B. Investigation of the Spasmolytic Activity
of the Flavonoid Fraction of Achillea millefolium s.l. on Isolated Guinea-pig Ilea. Arzneimittelforschung 2006, 56, 582–588.
27 Benedek, B.; Geisz, N.; Jäger,W.; Thalhammer, T.; Kopp, B. Choleretic effects of yarrow (Achillea millefolium s.l.) in the
isolated perfused rat liver. Phytomedicine 2006, 13, 702–706.
28 Candan, F.; Unlu, M.; Tepe, B.; Daferera, D.; Polissiou, M.; Sökmen, A.; Akpulat, H. Antioxidant and antimicrobial activity of
the essential oil and methanol extracts of Achillea millefolium subsp. millefolium Afan. (Asteraceae). J. Ethnopharmacol. 2003,
87, 215–220.
29 Tadi´c, V.; Arsi´c, I.; Zvezdanovi´c, J.; Zugi´c, A.; Cvetkovi´c, D.; Pavkov, S. The estimation of the traditionally used yarrow
(Achillea millefolium L. Asteraceae) oil extracts with anti-inflamatory potential in topical application. J. Ethnopharmacol.
2017, 199, 138–148.
30 Yaeesh, S.; Jamal, Q.; Khan, A.-U.; Gilani, A.H. Studies on hepatoprotective, antispasmodic and calcium antagonist activities
of the aqueous-methanol extract of Achillea millefolium. Phytother. Res. 2006, 20, 546–551.
31 Glasl, S.; Rothwangl-Wiltschnigg, K. Yarrow (Achillea millefolium L. s. l.): Pharmaceutical quality of commercial samples.
Pharmazie 2008, 63, 23–26.
32 Applequist,W.L.; Moerman, D.E. Yarrow (Achillea millefolium L.): A Neglected Panacea? A Review of Ethnobotany,
Bioactivity, and Biomedical Research1. Econ. Bot. 2011, 65, 209–225.
33 Lakshmi, T.; Geetha, R.V.; Roy, A.; Aravind Kumar, S. Yarrow (Achillea millefolium Linn.) a herbal medicinal plant with
broad therapeutic use-A review. Int. J. Pharm. Sci. Rev. Res. 2011, 9, 136–141.
34 Syakri, S.; Ismail, I.; Amal, N.M.; Masjidi, N.A.; Tahir, K.A. Characterization and Anti-aging Tests of Peel-Off Gel Masks Made
from Ethanolic Extract of Yarrow (Achillea millefolium). Open Access Maced. J. Med. Sci. 2021, 9, 1591-1595.
35 Demirtas, A.; Musa, S.A.A.; Pekcan, M.; Demirbas, Y.S.; Piskin, I.; Emre, B.; Toprak, N.; Ozturk, H. Yo˘gurt Otu (Galium
Aparine) ve Civan Perçemi (Achillea millefolium) Ekstraktlarının In Vitro Yarı-Sürekli Kültür Sisteminde (RUSITEC) Rumen
Mikrobiyal Fermentasyonu Üzerine Etkileri. Kafkas Univ. Veter-Fak. Derg. 2020, 26.
