ЖОЛАУШЫ ТАСЫМАЛДАУШЫ АВТОКӨЛІГІ ЖҮРГІЗУШІЛЕРІНІҢ ДЕНСАУЛЫҚ ЖАҒДАЙЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ҚАУІП ҚАТЕР ФАКТОРЛАРЫ МЕН ОЛАРДЫҢ КӘСІБИ АУРУЛАРЫ (ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ)

Алынды: 10.01.2024 Қабылданды: 30.01.2024 Онлайн жарияланды: 29.02.2024
УДК 613.6:656.132
DOI 10.53511/PHARMKAZ.2024.95.19.039

А.К.ТЕКМАНОВА1, Э.И.КУСАЙЫНОВА1, П.Ж.ШЕРАХМЕТ1, М.Н.ЖАКУПОВА1, Г.М.АЛИКЕЕВА1
1С. Д. Асфендияров атындағы «Қазақ ұлттық медицина университеті» КЕАҚ, Алматы қ., Қазақстан Республикасы

ЖОЛАУШЫ ТАСЫМАЛДАУШЫ АВТОКӨЛІГІ ЖҮРГІЗУШІЛЕРІНІҢ
ДЕНСАУЛЫҚ ЖАҒДАЙЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ҚАУІП ҚАТЕР ФАКТОРЛАРЫ МЕН
ОЛАРДЫҢ КӘСІБИ АУРУЛАРЫ (ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ)

Түйін. Әлемдік деңгейде жолаушы тасымалымен айналысатын көлік жүргізушілері арасында кәсіби
аурулардың саны күннен-күнге артып келеді. Бұл кәсіп үлкен жауапкершілікті талап етіп қана қоймай, ол адам ағзасына әсер ететін қауіп-қатер факторлар кешенімен сипатталып отыр. Жұмыс
орнындағы қолайсыз микроклимат, қимыл-қозғалыс белсенділігінің төмендігі, жоғарғы статикалық
жүктеме және жүйке-жүйесіне әсер ететін қолайсыз жұмыс операцияларымен сипатталады. Ол
жолаушы автотранспорты жүргізушілерінің кәсіби жұмыс барысында әртүрлі кәсіптік сипаттағы
аурулар мен еңбек қабілеттілігін уақытша жоғалтуымен сипатталады. Оның ішінде, қан қысымы
мен жүйке және тыныс алу жүйесі аурулары, тірек-қимыл аппараты аурулары кеңінен таралған.
Түйінді сөздер: Шу, діріл, микроклимат, жүргізуші, автобус, эргономика, кәсіби аурулар, психосоматика.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Cunningham ML, Regan M// The impact of emotion, life stress and mental health issues on driving performance and safety// Road Transp Res.2018;25(3):
40-50.
2 Vasyl Golinko, Serhiy Cheberyachko,Oleg Deryugin, Olena Tretyak Olga Dusmatova// Assessment of the Risks of Occupational Diseases of the Passenger
Bus Drivers//Saf Health Work.2020 Dec;11(4):543–549. DOI: 10.1016/j.shaw.2020.07.005
3 В. В. Трошин, И. В. Федотова, Т. В. Блинова, П. Н.//Морозова Сердечно-сосудистые заболевания у водителей и безопасность дорожного движения//
Медицина труда и промышленная экология.2018;(3):27-29. DOI:10.31089/1026-9428-2018-3-27-29
4 Czerwinska M, Ho łowko J, Stachowska E//Analysis of risk factors associated with professional drivers’ work// Pomeranian J Life Sci.2019;62(3):49-52 [In
Poland].
5 Poó F, Ledesma RD, López S// The taxi industry: working conditions and health of drivers, a literature review//Transp Rev.2018;38:394-411. DOI:10.1080/
01441647.2017.1370035
6 Frank LD, Giles-Corti B, Ewing R. //The influence of the built environment on transport and health//J Transp Health.2016;3(4):423-425. DOI:10.1016/j.
jth.2017.11.004
7 Bhupen G, Gandhe MB, Sahu B, Gosewade N, Saraf CA, Singh R//Effect of noise pollution on hearing in auto-rickshaw drivers: a brainstem auditory-evoked
potentials study//Ind J Otol.2017;22(4):275. DOI:10.4103/0971- 7749.192179
8 Lee GW, Bae MJ, Yang JY, Son JW, Cho JL, Lee SG, Jang BM, Lee HW, Lim JS, Shin DC, Lim YW, Shin DC, Lim YW// Decreased blood pressure associated
with in-vehicle exposure to carbon monoxide in Korean volunteers//Environ Health Prev Med.2018;Apr 5;22(1):34. DOI:10.1186/s12199-017-0622-y.
9 Б.Х.Нушервони//Гигиеническая оценка условий труда водителей пассажирского автотранспорта при работе в условиях большого города//
Occupational Health; Вестнеик Авиценны.2022;24(1):12-16. DOI:10.25005/2074-0581-2022-24-1-12-18
10 Эрматов Н.Ж., Абдулханов И.У. //Социально-гигиеническая оценка уровня заболеваемости среди различных слоев населения по материалам
обращений и углубленных медицинских осмотров//Биология и интегративная медицина.2021;6:472-488.
11 Б.Х.Нушервони, А.Б.Бабаев//Тяжесть и напряженность труда водителей пассажирского автотранспорта при работе в условиях большого города//
Вестник Авиценны.2019;21(2):219-223. DOI:10.25005/2074-0581-2019-21-2-219-224
12 Poó F., Ledesma R.D., López S. //The taxi industry: working conditions and health of drivers, a literature review//Transp Rev.2018;38:394–411. DOI:10.10
80/01441647.2017.1370035.
13 Deryugin O.V., Cheberyachko S.I., Tretyak O.O., Cheberyachko I.M.//Determination of bus drivers’ biological age//Pedagog Psychol Med-Biol Probl Phys
Train Sports.2018;22(2):77–85. DOI:10.15561/18189172.2018.0203.
14 Useche S.A., Cendales B., Montoro L., Esteban C.//Work stress and health problems of professional drivers: a hazardous formula for their safety outcomes//J
Life Environ Sci.2018;6:e6249. DOI:10.7717/peerj.6249.
15 Ihlström J., Kecklund G., Anund A. //Split-shift work in relation to stress, health and psychosocial work factors among bus drivers//Work.2018;56(4):531–538.
DOI:10.3233/WOR-172520.
16 И.В.Федотова, С.А.Аширова, М.М.Некрасова, М.А.Бобоха. //Субъективная оценка водителями грузопассажирского автотранспорта условий труда
и вличния их на состояние здоровья//Здоровье населения и среда обитания.2017;295(10):27-30.
17 И.В.Федотова, М.А.Бобоха. //Влияние эргономических характеристик рабочего места на распространенность болевого синдрома у водителейпрофессионалов. //Гигиена и санитария.2015;94(1):72-76. DOI:10.19163/1994-9480-2019-3(71)-74-77
18 Шабалина О.А., Кудрин Родион Александрович, Болучевская В.В. Сентябрёв Н.Н., Комаров Ю.Я., Дятлов М.Н. //Психофизиологические
качества успешного водителя пассажирского автотранспорта и их экспресс-диагностика//Вестник Волградсого государсвенного медицинского
университета.2019;3(71):74-77. DOI:10.19163/1994-9480-2019-3(71)-74-77
19 Zhang N, Cheng P, Ning P, Schwebel DC, Hu G. //Conflicts between bus drivers and passengers in Changsha, China//Accid Anal Prev.2022 May;169:106623.
DOI:10.1016/j.aap.2022.106623.

20 Bruno PS, Marcos QR, Amanda C, Paulo ZH. //Annoyance evaluation and the effect of noise on the health of bus drivers// Noise Health.2019 SepOct;15(66):301-6. DOI:10.4103/1463-1741.116561.
21 М.М.Некрасова, С.А.Аширова, М.А.Бобоха, Ю.С.Лебедева, А.И.Маринычева, И.Л.Ушакова. //Оценка аллостатической нагрузки у водителей
автобусов//Journal of new medical technologies.2023;2(3-6):135-138. DOI: 10.24412/2075-4094-2023-2-3-6
22 Б.Х.Нушервони, А.Б.Бабаев. //Актуальные вопросы гигиены труда водителей пассажирского автотранспорта в условиях жаркого климата//Вестник
Авиценны.2018;20(4):462-466. DOI:10.25005/2074-0581-2018-20-4-462-466
23 Tamers S.L., Goetzel R., Kelly K.M., Luckhaupt S., Nigam J., Pronk N.P., Rohlman D.S., Baron S., Brosseau L.M., Bushnell T., Campo S., Chang C.C.,
Childress A., Chosewood L.C., Cunningham T., Goldenhar L.M., Huang T.T., Hudson H., Linnan L., Newman L.S., Olson R., Ozminkowski R.J., Punnett L.,
Schill A., Scholl J., Sorensen G. //Research methodologies for total worker health: proceedings from a workshop//J Occup Environ Med.2018;60(11):968–978.
DOI:10.1097/JOM.0000000000001404.
24 Kharat R.M. //Effect of vibration on the health of driver of three wheeler using ISO 2631.//Int J Innov Res Sci Eng Technol.2019;5(4):5568–5573.
DOI:10.15680/IJIRSET.2016.0504192/.
25 Th iese M.S., Moffi tt G., Hanowski R .J. //Repeated Cross-Sectional Assessment of Commercial Truck Driver Health//J OccupEnviron Med.2019;57(6);659–
665. DOI:10.1097/JOM.0000000000000522
26 Moraes G.F.S., Sampaio R.F., Silva L.F.//Souza M.A.P. Whole-body vibration and musculoskeletal diseases in professional truck drivers//Phys Ther
Move.2018;29(1):159–172. DOI: 10.1590/0103-5150.029.001.AR01.
27 Młyńczak J., Celiński I., Burdzik R. //Effect of vibrations on the behaviour of a vehicle driver//Vibroeng Proced.2018;6:243–247.
28 И.В.Федотова, М.А.Бобоха, С.А.Аширова, М.МНекрасова, П.Н.Морозова. //Вибрация как фактор профессионального риска у водителей грузового
автотранспорта//Здоровье населения и среда обитания.2018;277(4):16-19.
29 Pradeepkumar H. Sakthivel G. Shankar S. //Prevalence of work related musculoskeletal disorders among occupational bus drivers of Karnataka//South
India.2020;66(1):73-84. DOI:10.3233/WOR-203152.
30 Hanumegowda PK, Gnanasekaran S, Subramaniam S, Honnappa A. //Occupational physical risk factors and prevalence of musculoskeletal disorders
among the traditional lacquerware toy makers of South India//Work. 2021;70(2):405-418. DOI: 10.3233/WOR-213580.
31 Ekechukwu END, Useh E, Nna OL, Ekechukwu NI, Obi ON, Aguwa EN, Arinze-Onyia SU, Abaraogu UO, Utti VA. //Ergonomic assessment of workrelated musculoskeletal disorder and its determinants among commercial mini bus drivers and driver assistants (mini bus conductors) in Nigeria//PLoS
One.2021;16(12):e0260211.DOI: 10.1371/journal.pone.Collection 2021.
32 К.К. Тогузбаева, Л.С. Ниязбекова, Д.Д. Жунистаев, А.К. Сайлыбекова, Л.Б. Сейдуанова, Ш.К. Мырзахметова, Ф.С. Токмолдинов, Д.А. Сисенов,
К.К. Нусупов, Е.М. Жангалиев.//Қалалық автокөлік жүргізушілерінің денсаулық жағдайына өндірістік факторлардың қосарланған әсерін гигиеналық
бағалау//Вестник КазНМУ.2018;3(3):44-46.
33 Радченко О.Р., Мухаметшин И.Р. //Образ жизни, условия труда и состояние репродуктивного здоровья водителей//Проблемы
репродукции.2018;(1):26-32.
34 Veronica Varela-Mato, Thomas Yates, David J. Stensel, Stuart J.H. Biddle, Stacy A. Clemes//Time spent sitting during and outside working hours in bus
drivers: A pilot study//Preventive Medicine Reports.2019;3:36-39.
35 C.B. Petersen, A. Bauman, M. Gronbaek, J. W.Helge, L.C. Thygesen, J.S. Tolstrup//Total sitting time and risk of myocardial infarction, coronary heart disease
and all-cause mortality in a prospective cohort of Danish adults// Int.J.Behav.Nutr.Phys.Act.2019;34(3):11-13. DOI:10.1186/1479-5868-11-13.
36 Apirati Kasemsan, Leonard Joseph, Aatit Paungmali, Patraporn Sitilertpisan, Ubon Pirunsan//Prevalence of musculoskeletal pain and associated disability
among professional bus drivers: a cross-sectional study//Int Arch Occup Environ Health.2021;94(6):1263-1270.
37 Митин, Игорь Николаевич//Психофизиологическая адаптация как ведущий фактор обеспечения безопасности дорожного движения//Дисс. на
соискание учёной степени канд. мед. наук.2017
38 Hanumegowda PK, Gnanasekaran S.//Prediction of Work-Related Risk Factors among Bus Drivers Using Machine Learning//Int J Environ Res Public
Health.2022;19(22):15179. DOI:10.3390/ijerph192215179.
39 Sen A, Sanjog J, Karmakar S.//A Comprehensive Review of Work-Related Musculoskeletal Disorders in the Mining Sector and Scope for Ergonomics Design
Interventions//IISE Trans Occup Ergon Hum Factors.2020;8(3):113-131. DOI: 10.1080/24725838.2020.1843564.
40 Turchenko VN, Gamayunov SYu.//Osobennosti i kharakter professional’noy zabolevaemosti rabotnikov avtotransportnykh predpriyatiy [Peculiarities and
nature of occupational morbidity of workers of motor transport enterprises]//Okhrana i ekonomika truda.2017;3:44-48.
41 Suvidova TA, Oleshchenko AM, Kislitsyna VV.//Gigienicheskaya otsenka usloviy truda i professional’noy zabolevaemosti rabotnikov avtotransportnykh
predpriyatiy [Hygienic assessment of working conditions and occupational morbidity of employees of motor transport enterprises]//Meditsina truda i
promyshlennaya ekologiya.2018;6:4-6.
42 Турченко ВН, Гамаюнов СЮ.//Особенности и характер профессиональной заболеваемости работников автотранспортных предприятий//Охрана
и экономика труда.2018;3:44-48.
43 Трошин ВВ, Федотова ИВ, Блинова ТВ, Морозова ПН.//Сердечно-сосудистые заболевания у водителей и безопасность дорожного движения//
Медицина труда и промышленная экология.2018;3:27-29.
44 Vieira ER, Schneider P, Guidera C, Gadotti IC, Brunt D.//Work-related musculoskeletal disorders among physical therapists: A systematic review//J Back
Musculoskelet Rehabil.2016;29(3):417-28. DOI: 10.3233/BMR-150649.
45 Корчин В.И., Макаева Ю.С., Корчина Т.Ч.//Оценка психофункционального состояния мужского населения западной сибири в зависимости
от характера профессиональной деятельности//Журнал медико- биологических исследований.2018;6(3):243-253. DOI:10.17238/
issn2542-1298.2018.6.3.243

количество просмотров / 👁 204

Оставить ответ

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *