Алынды: 08.03.2023 / Қабылданды: 15.05.2023 / Онлайн жарияланды: 30.06.2023
УДК 614.253.52+616.24-036.12
DOI 10.53511/PHARMKAZ.2023.62.42.023
Г.С. Базарбекова1,2, М.Ж. Инкарбеков3,4, А.С. Кударова1, А.Б. Құмар 1, Л.Б. Сейдуанова1
1Денсаулық сақтау саясаты және менеджменті кафедрасы, С.Ж.Асфендияров
атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті, Алматы, Қазақстан
2Қазақстан Ресей медицина университеті, Алматы, Қазақстан
3Әл Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан
4Almaty SEMA Hospital (Burc Medical), Алматы, Қазақстан
ӨКПЕНІҢ СОЗЫЛМАЛЫ ОБСТРУКТИВТІ АУРУЫН АЛДЫН АЛУ ЖӘНЕ
БАСҚАРУДЫҢ МЕЙІРБИКЕЛІК СТРАТЕГИЯЛАРЫ
Түйін: Өкпенің созылмалы аурулары бүкіл әлемде алдын алуға болатын ауру мен өлімнің маңызды
себебі болып табылады. Бронх демікпесі мен өкпенің созылмалы обструктивті аурулары үшін медбикелер пациентке алғашқы, екінші және үшінші деңгейлерінде көрсетілетін көмектің көпшілігін
қамтамасыз етеді, бұл емдеу бағдарламаларында маңызды рөл атқарады.
Мақалада өкпенің созылмалы обструктивті ауруын алдын алу және басқару стратегиялары келтірілген.
Науқастарды өзін өзі басқаруға оқыту, ӨСОА өршуіне арналған іс-шаралар жоспарын тұрақты қолдану стационарлық көмекті пайдалануды азайтады және ӨСОА өршуін алдын алудың тиімділігін
арттырады. Осы шолу нәтижелері бойынша нақты іс-шаралар жоспарын мейірбикенің бақылауында жүргізу еліміздегі халыққа пульмонологиялық көмектің қол жетімділігі мен сапасын арттыруды
қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Түйінді сөздер: өкпенің созылмалы обструктивті ауруы, өзін өзі басқару, науқасты оқыту, мейірбикелік стратегиялар.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Қазақстан Республикасында мүмкіндігі шектеулі балаларға кешенді көмек көрсетуді жетілдіру жөніндегі 2021 – 2023 жылдарға арналған жол
картасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2020 жылғы 17 тамыздағы № 112-ө өкімі.
2 Alter P, Baker JR, Dauletbaev N, Donnelly LE, Pistenmaa C, Schmeck B, Washko G, Vogelmeier CF. Update in Chronic Obstructive Pulmonary Disease
2019. Am J Respir Crit Care Med. 2020 Aug 1;202(3):348-355. doi: 10.1164/rccm.202002-0370UP. PMID: 32407642
3 Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of СОРD. Updated 2016.
http://www.goldcopd.org/uploads/users/files/GOLD_Report_2016_Feb20.pdf
4 Global Initiative for Asthma. GINA Report: Global Strategy for Asthma Management and Prevention. 2018. http://ginasthma.org/2018-gina-report-globalstrategy-for-asthma-management-and-prevention/
5 Gustafsson T, Nordeman L. The nurse’s challenge of caring for patients with chronic obstructive pulmonary disease in primary health care. Nurs Open. 2018
Mar 15;5(3):292-299. doi: 10.1002/nop2.135. PMID: 30062022; PMCID: PMC6056438.
6 Gutierres LS, Santos JLGD, Peiter CC, Menegon FHA, Sebold LF, Erdmann AL. Good practices for patient safety in the operating room: nurses’
recommendations. Rev Bras Enferm. 2018;71(suppl 6):2775-2782. English, Portuguese. doi: 10.1590/0034-7167-2018-0449. PMID: 30540056.
7 Rossaki FM, Hurst JR, van Gemert F, Kirenga BJ, Williams S, Khoo EM, Tsiligianni I, Tabyshova A, van Boven JF. Strategies for the prevention, diagnosis
and treatment of COPD in low- and middle- income countries: the importance of primary care. Expert Rev Respir Med. 2021 Dec;15(12):1563-1577. doi:
10.1080/17476348.2021.1985762. Epub 2021 Oct 12. PMID: 34595990.
8 Howcroft M, Walters EH, Wood-Baker R, Walters JA. Action plans with brief patient education for exacerbations in chronic obstructive pulmonary disease.
Cochrane Database Syst Rev. 2016 Dec 19;12(12):CD005074. doi: 10.1002/14651858.CD005074.pub4. PMID: 27990628; PMCID: PMC6463844.
9 Scullion J. The Nurse Practitioners’ Perspective on Inhaler Education in Asthma and Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Can Respir J. 2018 Aug
5;2018:2525319. doi: 10.1155/2018/2525319. PMID: 30154941; PMCID: PMC6098863.
10 Molimard M., Raherison C., Lignot S., et al. Chronic obstructive pulmonary disease exacerbation and inhaler device handling: real-life assessment of 2935
patients. European Respiratory Journal. 2017;49(2) doi: 10.1183/13993003.01794-2016.1601794
11 Alsumaily A. A., Almutairi A. F. A systematic review of randomized controlled trials of nurse-led educational interventions for adults with asthma. Journal of
International Medical Research. 2015;6:72–81.
12 Lenferink A, Brusse-Keizer M, van der Valk PD, Frith PA, Zwerink M, Monninkhof EM, van der Palen J, Effing TW. Self-management interventions
including action plans for exacerbations versus usual care in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Aug
4;8(8):CD011682. doi: 10.1002/14651858.CD011682.pub2. PMID: 28777450; PMCID: PMC6483374.
13 Disler, Rebecca PhD, MSc, PDAN, BSc, BN; Cui, Yuxiu BN, RN; Luckett, Tim PhD; Donesky, Doranne PhD, RN, NP; Irving, Louis PhD, MD; Currow,
David C. PhD, MD; Smallwood, Natasha PhD, MD Respiratory Nurses Have Positive Attitudes But Lack Confidence in Advance Care Planning for Chronic
Obstructive Pulmonary Disease, Journal of Hospice & Palliative Nursing: October 2021 – Volume 23 – Issue 5 – p 442-454 doi: 10.1097/NJH.0000000000000778
14 Swami V, Cho JG, Smith T, Wheatley J, Roberts M. Confidence of nurses with inhaler device education and competency of device use in a specialised
respiratory inpatient unit. Chron Respir Dis. 2021 Jan-Dec;18:14799731211002241. doi: 10.1177/14799731211002241. PMID: 33739194; PMCID: PMC7983467
15 Gimeno-Santos E, Raste Y, Demeyer H, et al. The PROactive instruments to measure physical activity in patients with chronic obstructive pulmonary
disease. Eur Respir J. 2015;46:988–1000.
16 Waschki B, Kirsten AM, Holz O, et al. Disease progression and changes in physical activity in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Am J
Respir Crit Care Med. 2015;192(3):295–306.
17 Spruit MA, Pitta F, McAuley E, ZuWallack RL, Nici L. Pulmonary rehabilitation and physical activity in patients with COPD. Am J Respir Crit Care Med.
2015;192:924–933.
18 Lareau SC, Fahy B, Meek P, Wang A. Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD). Am J Respir Crit Care Med. 2019 Jan 1;199(1):P1-P2. doi: 10.1164/
rccm.1991P1. PMID: 30592446.
19 Тарасюк С.Д., Манаков Л.Г. Оценка ресурсного обеспечения и организации медицинской помощи больным пульмонологического профиля //
Проблемы социальной гигиены, здравоохранения и истории медицины 2016; 24 (3): 164—170. DOI 10.1016/0869-866X-2016-24-3-164-170
20 Salidat Kairbekova National Scientific Center for Health Development. Statistical collections “Health of the population of the Republic of Kazakhstan and
the activities of healthcare organizations” for 2012-2020.
21 Osadnik C.R., Singh S. Pulmonary rehabilitation for obstructive lung disease // Respirology. 2019 Sep;24(9):871-878. doi: 10.1111/resp.13569. Epub 2019
Apr 30. PMID: 31038835.
22 Mullerova H., Lu C., Li H., Tabberer M. Prevalence and burden of breathlessness in patients with chronic obstructive pulmonary disease managed in primary
care // PLoS One. 2014. 9(1):e85540.
23 Zhao Y., Liu M., Fan Z., Li J., Shi L., Zhang Y., Gong Y., Yang W. Application of Audio Education in Respiratory Medicine Wards // Clin Nurs Res. 2020 Jul.
29(6):392-397. doi: 10.1177/1054773819829622. Epub 2019 Feb 17. PMID: 30773048.
24 Kerimray A, Assanov D, Kenessov B, Karaca F. Trends and health impacts of major urban air pollutants in Kazakhstan. J Air Waste Manag Assoc. 2020
Nov;70(11):1148-1164. doi: 10.1080/10962247.2020.1813837. Epub 2020 Sep 16. PMID: 32841107.
25 McCabe C., McCann M., Brady A.M. Computer and mobile technology interventions for self-management in chronic obstructive pulmonary disease //
Cochrane Database Syst Rev. 2017 May 23. 5(5):CD011425. doi: 10.1002/14651858.CD011425.pub2. PMID: 28535331; PMCID: PMC6481891
