Алынды: 12/06/2023/ Қабылданды: 26/09/2023 / Онлайн жарияланды: 30/10/2023
УДК 614.253.1
DOI 10.53511/PHARMKAZ.2023.22.74.045
1Д.Т. ТҰРҒҰНОВА https://orcid.org/0009-0006-6668-2640 2 Б.Е. САРЫМСАКОВА https://orcid.org/0009-0001-8348-8931
1Астана медицина университеті, 1 оқу жылының магистранты
2Астана медицина университеті, м.ғ.д., проф
ЭТИКАЛЫҚ КОМИТЕТТІҢ МЕДИЦИНАДАҒЫ РӨЛІ
Түйін: Көптеген денсаулық сақтау мекемелері мен білім беру мекемелерінде этикалық комитеттер құрылуда. Бұл ұйымдардың басшыларына осы жаңа құрылымдық бөлімшенің құрылуына не себеп болды?
Медицина ғылымы қазіргі әлемдегі ең дамып келе жатқан ғылымдардың бірі болып табылады. Жыл сайын жаңа дәрі-дәрмектер, ауруларды анықтау жолдары, емдеу әдістері ашылады. Медициналық технология саласындағы зерттеулер халықаралық консенсус құжаттарына сәйкес жүргізіледі, өйткені медицинаның негізгі ережесі «зиян келтірмеу» болып табылады. Жаһандық үрдістерге сәйкес денсаулық сақтау
ұйымдарында биомедициналық зерттеулердің жүзеге асырылуын бақылау үшін тәуелсіз этика комитеттері құрылуда. Этикалық комитеттер жүргізіліп жатқан зерттеулерге тиісті сараптама жүргізеді, сондайақ күрделі жанжалды жағдайларда бақылау функциясын орындайды және ұсыныстар жасайды.
Түйінді сөздер. этикалық комитет, биомедициналық зерттеу, бақылау, сараптама, биоэтика.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 ХАЛЫҚ ДЕНСАУЛЫҒЫ ЖӘНЕ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ЖҮЙЕСІ ТУРАЛЫ Қазақстан Республикасының 2020 жылғы 7 шiлдедегi № 360-VI ҚРЗ Кодексі
2 Рамазанова, Б. А. Руководство по прохождению этической экспертизы научно-исследовательской работы «Локальная этическая комиссия: роль,
полномочия и процедуры» / Б. А. Рамазанова, Т. А. Кудайбергенова, Л. Т. Ералиев. – Алматы, 2015. – 99 с.
3 Snyder Sulmasy L, Mueller PS; Ethics, Professionalism and Human Rights Committee of the American College of Physicians. Ethics and the Legalization of
Physician-Assisted Suicide: An American College of Physicians Position Paper. Ann Intern Med. 2017 Oct 17;167(8):576-578. doi: 10.7326/M17-0938. Epub
2017 Sep 19. PMID: 28975242.
4 Baker EF, Geiderman JM, Kraus CK, Goett R. The role of hospital ethics committees in emergency medicine practice. J Am Coll Emerg Physicians Open.
2020 Jul 3;1(4):403-407. doi: 10.1002/emp2.12136. PMID: 33000063; PMCID: PMC7493501
5 Hoffart J, Teichmann A, Wessler I. Biomedical research in Germany: the role of ethics committee and state medical association. Anesth Analg. 2011
Mar;112(3):501-3. doi: 10.1213/ANE.0b013e31820acb75. Epub 2011 Feb 4. PMID: 21296857.
6 World Medical Association (2013). Declaration of Helsinki – Ethical Principles for Medical Research Involving Human Subjects. Retrieved 12 July, 2021, from:
https://www.wma.net/policies-post/wma-declaration-of-helsinki-ethical-principles-for-medical-research-involving-human-subjects/
7 European Parliament and the Council (2009). DIRECTIVE 2001/20/EC on the approximation of the laws, regulations and administrative provisions of the
Member States relating to the implementation of good clinical practice in the conduct of clinical trials on medicinal products for human use. Retrieved 12 July,
2021 from:
https://ec.europa.eu/health/sites/default/files/files/eudralex/vol-1/dir_2001_20/dir_2001_20_en.pdf/li>
8 European Commission (2006). Detailed guidance on the application format and documentation to be submitted in an application for an Ethics Committee
opinion on the clinical trial on medicinal products for human use. Brussels: European Commission. Retrieved 12 July, 2021, from: https://ec.europa.eu/health/
sites/default/files/files/eudralex/vol-10/12_ec_guideline_20060216_en.pdf<
9 Закон Республики Казахстан. Закон Республики Казахстан «О персональных данных и их защите» (2013), 21 мая 2013 г., № 94-V. http://adilet.zan.
kz/rus/docs/Z1300000094 ЗРК (Закон Республики Казахстан).
10 Закон Республики Казахстан «О ратификации Международного пакта об экономических, социальных и культурных правах» (2015), 21 ноября 2005
г., № 87. http://adilet.zan.kz/rus/docs/Z050000087_
11 МЗ РК (Министерство здравоохранения Республики Казахстан). (2019). Об утверждении Правил проведения медицинских исследований, а также
требования к исследовательским центрам, 4 мая 2019, № ҚР ДСМ-64. http://adilet.zan.kz/rus/docs/V1900018630
12 Сарымсакова, Б.Е., Розенсон, Р.И. & Баттакова, Ж.Е. (2007). Руководство по этике научных исследований (методические рекомендации). Астана:
Национальный научный центр материнства и детства, Казахская государственная медицинская академия МЗ РК. http://www.rcrz.kz/docs/etic/23..pdf
13 Совет по правам человека ООН. (2012). Доклад Специального докладчика в области культурных прав Фариды Шахид. Право на пользование
результатами научного прогресса и их практического применения (A/HRC/20/26). https://undocs.org/pdf?symbol=ru/A/HRC/20/26
14 СТ РК (Государственный Стандарт Республики Казахстан). (2006). Государственный Стандарт Республики Казахстан. Надлежащая клиническая
практика. Основные положения, 29 декабря 2006 г., № 1616-2006.
15 AERA Code of Ethics: American Educational Research Association Approved by the AERA Council February 2011. (2011). Educational Researcher, 40(3),
145–156. https://doi.org/10.3102/0013189×11410403
16 British Educational Research Association (BERA). (2018). Ethical Guidelines for Educational Research, fourth edition. British Educational Research
Association (BERA), 48. https://doi.org/10.1080/00031305.1984.10483191
17 British Psychological Society. (2013). Ethics Guidelines for Internetmediated Research. British Psychological Society (p. 28). https://doi.org/INF206/1.2013
18 British Psychological Society. (2017). British Psychological Society Ethics Guidelines for Internet-mediated Research. British Psychological Society, 1–2.
https://doi.org/INF206/1.2013
19 De Guchteneire, P. (2004). Code of conduct for social science research. Paris: UNESCO. http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/SHS/
pdf/Soc_ Sci_Code.pdf
20 Determining Whether IRB Review is Required for an Activity. (2019). https://www.umass.edu/research/guidance/determining-whether-irbreview-requiredactivity
