Алынды: 24.03.2023 / Қабылданды: 30.03.2023 / Онлайн жарияланды: 31.08.2023
УДК 616.379-008.64-053.2
DOI 10.53511/PHARMKAZ.2023.92.20.004
Н.Н. Бекенов1, К.С. Кемельбеков1, Г.М. Даткаева1, Ж.К. Жумабеков1, М.Б. Мақсұт1, М.А. Оспанбекова1, П.Е. Калменова2
1Оңтүстік Қазақстан медициналық академиясы, Шымкент, Қазақстан Республикасы
2Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті, Шымкент, Қазақстан Республикасы
БІРІНШІ ТИПТІ ҚАНТ ДИАБЕТІМЕН АУЫРАТЫН БАЛАЛАРДАҒЫ
УЛЬТРАҚЫСҚА ПРЕПАРАТПЕН ИНСУЛИН ТЕРАПИЯСЫ
Түйін: 1 типті қант диабеті — бұл ерте мүгедектіктің және пациенттердің өмір сүру ұзақтығының
төмендеуінің себептері болып табылатын арнайы асқынулардың дамуымен сипатталатын ауыр
созылмалы ауру. Қант диабетінің асқынуының дамуындағы негізгі зақымдаушы фактор созылмалы
гипергликемия болып табылады. Осыған байланысты, қантты диабеттің І типімен ауыратын балаларда компенсацияға жету және оны қолдауда ультрақысқа уақыттық инсулин препараттарын
қолдану үлкен маңызға ие. Биосинтетикалық инсулин ең жоғары тазалыққа, биологиялық сәйкестікке және қауіпсіздікке ие. Адам гендік-инженерлік инсулині емдеу үшін препарат таңдауда басымдыққа ие болатын ең қажетті инсулин болып табылады. Адам гендік-инженерлік инсулинін тағайындау – қантты диабетті емдеудің тиімді нұсқасы ғана емес, сонымен қатар кеш қантамырлық
асқынулардың алдын алудың негізгі факторы.
Зерттеу мақсаты ультрақысқа инсулин препараттарын қолдану аясында тамақтан кейінгі гликемияны бағалау.
Зерттеу материалы мен әдістері. Зерттеу Шымкент қалалық №6 емханасының базасында жүргізілді. 1 типті қант диабетімен ауыратын 6 жастан 17 жасқа дейінгі 20-ға жуық балалар мен жасөспірімдер тексерілді. Балалар инсулин терапиясын болюсті препарат ретінде ультрақысқа әсер
ететін Хумалогты қолдана отырып, қарқынды схема бойынша алды. Аурудың өтемақы деңгейін
ескере отырып, балалар екі топқа бөлінді. 1 типті қант диабетімен ауыратын балаларда клиникалық өтемақы деңгейі төменде көрсетілген критерийлерге сәйкес бағаланды.
Нәтижелері. Сәйкесінше, қант диабетімен ауыратын өтелген балалардан алынған мәліметтер,
тамақ жүктемесінен кейін гликемияның максималды көтерілуі тамақтанғаннан кейін 30 минуттан
кейін пайда болады. Кейінгі кезеңдерде гликемия көрсеткіштері біртіндеп төмендеп, бақылаудың
соңына қарай минимумға жетті. Зерттеу көрсеткендей, тамақтан кейінгі гликемия сандары қатаң тұрақты емес.
Қорытынды. Тамақтан кейінгі гликемияның мәні дененің инсулинмен қамтамасыз етілуіне байланысты. Хумалог инсулинінің ультрақысқа препаратын қолданатын емделушілерде инсулин терапиясының режимін икемді түрде реттеу мүмкіндігі пайда болды. Бұл инсулинді балалар мен жасөспірімдерде қолдану 1 типті қант диабетін өтеудің мақсатты көрсеткіштеріне қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Түйінді сөздер: қант диабеті, инсулин, емдеу, асқынулар, декомпенсация, диеталық терапия, гормон, бақылау, бағалау, өтемақы.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Сахарный диабет у детей и подростков: руководство для врачей / Под ред. И. И. Дедова, В. А. Петерковой, Т. Л. Кураевой. М.: ГЭОТАР-Медиа,
2013. 230-252c.
2 Петеркова В. А., Таранушенко Т. Е., Киселёва Н. Г. Нарушения углеводного обмена у детей: гипергликемии и сахарный диабет в практике педиатра
// Медицинский совет. 2017. № 1. С. 220–224.
3 Платонов В.В., Скородок Ю.Л., Плотникова Е.В., Патракеева Е.М., Дубинина Т.А. «С глаз долой – из сердца вон?», или Перевод подростков с
сахарным диабетом 1 типа во взрослую сеть // Лечащий Врач. 2021; 3 (24): 16-19.
4 The Calculating Boluses on Multiple Daily Injections (CBMDI) study: A randomized controlled trial on the effect on metabolic control of adding а bolus
calculator to multiple daily injections in people with type 1 diabetes / M.D.R. Vallejo-Mora [et al.]// Journal of Diabetes. – 2017. – Vol. 9. – № 1. – P. 24-33.
5 American Diabetes Association. 12. Children and Adolescents: Standards of Medical Care in Diabetes-2018. Diabetes Care 2018; 41 (Suppl. 1): S126–S136.
6 Bolus Calculator Reduces Hypoglycemia in the Short Term and Fear of Hypoglycemia in the Long Term in Subjects with Type 1 Diabetes (CBMDI Study)
/ M.D.R. Vallejo Mora [et al.] // Diabetes Technology & Therapeutics. – 2017. – Vol. 19. – № 7. – P. 402-409.
7 Clements M. A., Foster N. C., Maahs D. M., Schatz D. A., Olson B. A., Tsalikian E., for the T1D Exchange Clinic Network T1D Exchange Clinic Network.
Hemoglobin A1c (HbA1c) changes over time among adolescent and young adult participants in the T1D exchange clinic registry // Pediatric Diabetes. 2016;
17 (5): 327-336.
8 Thalange N., Bereket A., Larsen J., Hiort L.C., Peterkova V. Treatment with insulin detemir or NPH insulin in children aged 2–5 yr with type 1 diabetes
mellitus. Paediatr Diabet 2011; 21: 1399—5448.
9 Clements M. A., Foster N. C., Maahs D. M., Schatz D. A., Olson B. A., Tsalikian E., for the T1D Exchange Clinic Network T1D Exchange Clinic Network.
Hemoglobin A1c (HbA1c) changes оver time among adolescent and young adult participants in the T1D exchange clinic registry // Pediatric Diabetes. 2016;
17 (5): 327-336.
10 DiMeglio L. A., Acerini C. L., Codner E., Craig M. E., Hofer S. E., Pillay K., Maahs D. M. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Glycemic
control targets and glucose monitoring for children, adolescents and young adults with diabetes // Pediatric Diabetes. 2018; 19 (Suppl. 27): 105-114.
11 Elaine E. Sanderson, Mary B. Abraham, Grant J. Smith, Jenny A. Mountain, Timothy W. Jones and Elizabeth A. Davis Continuous Glucose Monitoring
Improves Glycemic Outcomes in Children With Type 1 Diabetes: Real-World Data From a Population- Based Clinic // Diabetes Care 2021 Sep; 44 (9):
e171-e172.
12 Garvey K. C., Foster N. C., Agarwal S., DiMeglio L. A., Anderson B. J., Corathers S. D., et al. Health care transition preparation and experiences in a U.S.
National Sample of Young adults with type 1 Diabetes // Diabetes Care. 2017; 40 (3): 317- 324.
13 Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland // Journal Of The Diabetes Poland. 2020; № 1. Vol. 9-12.
14 Joshua S. Borusa, Lori Laffel. Adherence challenges in the management of type 1 diabetes in adolescents: prevention and intervention // Curr Opin Pediatr.
2010 Aug; 22 (4): 405–411.
15 Karishma A. Datye, Daniel J. Moore, William E. Russell, Sarah S. Jaser Review of Adolescent Adherence in Type 1 Diabetes and the Untapped Potential
of Diabetes Providers to Improve Outcomes // Curr Diab Rep. 2015 Aug; 15 (8): 621.
16 Nicolai A. Lund-Blix, Fran Dong, Karl Mårild, Jennifer Seifert, Anna E. Barón, Kathleen C. Waugh, Geir Joner, Ketil Stordal, German Tapia, Lars C. Stene,
Randi K. Johnson, Marian J. Rewers and Jill M. Norris Gluten Intake and Risk of Islet Autoimmunity and Progression to Type 1 Diabetes in Children at
Increased Risk of the Disease: The Diabetes Autoimmunity Study in the Young // Diabetes Care 2019 May; 42 (5): 789-796.
17 Viguiliouk E, Nishi SK. TMS W, Sievenpiper J. Point: glycemic index an important but oft misunderstood marker of carbohydrate quality. Cereal Foods World
2018; 63:158-64. 18. DiMeglio LA, Acerini CL, Codner E et al. ISPAD Clinical
18 Practice Consensus Guidelines 2018: Glycemic control targets and glucose monitoring for children, adolescents, and young adults with diabetes. Pediatr
Diabetes 2018; 19 (Suppl. 27): 105–114.
19 ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2014 Compendium. Pediatric Diabetes 2014; 15 (Suppl. 20): 1–290. DOI: 10.1111/pedi.12182
20 Mechanick JI, Marchetti AE, Apovian C, et al. Diabetes-specific nutrition algorithm: a transcultural program to optimize diabetes and prediabetes care. Curr
Diab Rep. 2012 Apr;12(2):180-94.
