Алынды: 14.12.2023/Қабылданды: 29.03.2024/ Онлайн жарияланды: 29.04.2024
УДК 349.243
DOI: 10.53511/pharmkaz.2024.28.63.026
Ж.Б. ДУЙСЕНБАЕВА, Л.Н. ОЙЛЫБАЕВА, А.Б. КАПАНОВ, А.С. РАХМЕТЖАНОВ, Б.Н. ТУЛЕГЕНОВА
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті, Орал, Қазақстан
БАЛАЛАР ДЕНСАУЛЫГЫНА ОҚУ ЖУКТЕМЕСІНІҢ ӘСЕРІН ГИГИЕНАЛЫҚ БАҒАЛАУ
Зерттеудің өзектілігі. Соңғы жылдары өмір сапасы мәселелерін бағалау өсуде және білім ордаларында гигиеналық
талаптардың сақталмауына байланысты күйзелістер байқалуда, өйткені бұл олардың оқуына және оқу үлгеріміне
әсер етуі мүмкін. Алайда елімізде оқу орындарында мұндай зерттеулер жетіспейді. Сондықтан, біз бұл зерттеуді
біздің интеграцияланған проблемалық ынталандырылған оқу бағдарламасымыздағы мектеп оқушылары арасында
психологиялық аурушаңдықтың таралуын, күйзелістің көздері мен ауырлығын және онымен күресу
стратегияларын бағалау үшін жүргіздік.
Жалпы білім беретін мектептерде білім алу кезіндегі балалар мен жасөспірімдердің денсаулық жағдайы
нашарлауда: функционалдық бұзылулар мен созылмалы аурулардың таралу көрсеткіші артып келеді. Жалпы білім
беретін мектептердегі оқу-тәрбие процесінің шамадан тыс жұмысына баға берілді. Оқу іс-әрекетінің алдыңғы
сипаттары: интеллектуалдық, сенсорлық, эмоционалдық жүктемелер; олардың оқу әрекетінің монотондылығы мен
режимі, мектеп жұмысының қарқындылығы. Балалар ағзасының психофизиологиялық ерекшеліктерін ескере
отырып, оқу еңбегінің шамадан тыс жұмыссыздық көрсеткіштерінің жүйесі құрылды. Көрсетілген физиологиялық
принциптер оқу үрдісін жақсартуға арналған барлық гигиеналық шаралардың негізіне жатады [1,2].
Зерттеудің мақсаты: мектеп оқушыларының функционалдық жағдайы мен үлгеріміне оқу жүктемесінің әсерін
гигиеналық бағалау
Зерттеу әдістері мен материалдары: Pubmed және Google Scholar электронды деректер қорындағы бар әдебиет
көздеріне шолу жасалды. Орыс және ағылшын тілдеріндегі зерттеулерге талдау жасалды. Оқу түріне ешқандай
шектеулер болған жоқ. Зерттеу материалдары «СанПиН «Білім беру ұйымдарындағы оқытудың жағдайлары мен
ұйымдастырылуына қойылатын гигиеналық талаптарға» енгізіледі.
Кілттік сөздер: гигиеналық бағалай, балалар, оқу жүктемесі, функционалдық бұзылулар.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Кучма В.Р., Фисенко А.П. Медико-профилактические направления укрепления здоровья детей в рамках
реализации Плана мероприятий Десятилетия детства до 2020 г. Вопросы школьной и университетской медицины и
здоровья. 2018;3:4–10.
2 Каркашадзе Г.А., Намазова-Баранова Л.С., Захарова И.Н. и др. Синдром высоких учебных нагрузок у детей
школьного и подросткового возраста. Педиатрическая фармакология. 2017;14(1):7–23. DOI: 10.15690/pf.v14i1.1697.
3 Сетко А.Г., Булычева Е.В., Сетко Н.П. Особенности развития донозологических изменений в психическом и
физическом здоровье у учащихся поколения Z. Анализ риска здоровью. 2019;4:158–164. DOI:
10.21668/health.risk/2019.4.17.
4 Touitou Y., Touitou D., Reinberg A. Disruption of adolescents’ circadian clock: The vicious circle of media use, exposure to
light at night, sleep loss and risk behaviors. J Physiol Paris. 2016;110(4 Pt B):467–479. DOI:
10.1016/j.jphysparis.2017.05.001
5 Royant-Parola S., Legris S. Complex relationships between adolescents and their sleep (sleep patterns, use of new media,
and impact on next day’s activity). J Dentofacial Anom Orthod. 2018;21(1):102–108. DOI: 10.1051/odfen/2018040
6 Foerster M., Henneke A., Chetty-Mhlanga S., Röösli M. Impact of Adolescents’ Screen Time and Nocturnal Mobile PhoneRelated Awakenings on Sleep and General Health Symptoms: A Prospective Cohort Study. Int J Environ Res Public Health.
2019;12;16(3):518. DOI: 10.3390/ijerph16030518.
7 Вятлева О.А. Влияние пользования смартфонами на самочувствие, когнитивные функции и
морфофункциональное состояние центральной нервной системы у детей и подростков (обзор литературы).
Вопросы школьной и университетской медицины и здоровья. 2020;1:4–11.
8 Uncapher M.R.K., Thieu M., Wagner A.D. Media multitasking and memory: differences in working memory and long-term
memory. Psychon Bull Rev. 2016;23(2):483–490. DOI: 10.3758/s13423-015-0907-3
9 Dong G., Potenza M.N. Short-term Internet-search practicing modulates brain activity during recollection. Neuroscience.
2016;335:82–90. DOI: 10.1016/j.neuroscience.2016.08.028.
10 Liu X., Lin X., Zheng M. et al. Internet Search Alters Intra- and Inter-regional Synchronization in the Temporal Gyrus. Front
Psychol. 2018;9:260. DOI: 10.3389/fpsyg.2018.00260.
11 Dong G., Li H., Potenza M.N. Short-Term Internet-Search Training Is Associated with Increased Fractional Anisotropy in
the Superior Longitudinal Fasciculus in the Parietal Lobe. Front Neurosci. 2017;11:372. PMID: 28706473.
12 Новикова И.И., Зубковкая Н.А., Лобкис М.А., Кузьменко М.А. «Анализ риска здоровью — 2021. Внешнесредовые,
социальные, медицинские и поведенческие аспекты». 2021:105–112.
13 Богданова Т. Г. Основы специальной педагогики и специальной психологии. Сурдопсихология. Учебник для СПО.
— М.: Юрайт, 2019. — 236 с.
14 Гуревич П. С. Психология и педагогика. Учебник и практикум для академического бакалавриата. Учебник. — М.:
Юрайт, 2019. — 430 с.
15 Дрозд К. В. Актуальные вопросы педагогики и образования. Учебник и практикум для академического
бакалавриата. — М.: Юрайт, 2019. — 266 с.
16 Кузнецов В. В. Общая и профессиональная педагогика. Учебник и практикум для прикладного бакалавриата. — М.:
Юрайт, 2019. — 156 с.
17 Подласый И. П. Педагогика. Учебник для СПО. В 2-х томах. Том 1. Теоретическая педагогика. В 2-х книгах. Книга 1.
М.: Юрайт, 2019. — 404 с
18 Хохрякова Ю. М. Педагогика раннего возраста. Учебник для академического бакалавриата. — М.: Юрайт, 2019. —
262 с.
19 Щуркова Н. Е. Педагогика. Воспитательная деятельность педагога. Учебное пособие для бакалавриата и
магистратуры. М.: Юрайт, 2019. — 320 с.
20 Руденко А. М. Основы педагогики и психологии. Учебник. — М.: Феникс, 2018. — 384 с.
185
21 Кураш, И.А. Производственные канцерогены. Паспортизация канцерогеноопасных производств: методические
рекомендации / И.А.Кураш, И.П.Семёнов. – Минск : БГМУ, 2017. – 34 с.
22 Семенов, И.П. Производственная вибрация: учебно-методическое пособие. / И.П.Семёнов, И.А.Кураш. – Минск:
БГМУ, 2018. – 52 с.
