Алынды: 03.03.2023/ Қабылданды: 23.11.2023/ Онлайн жарияланды: 29.12.2023
ӘОЖ 615.2
DOI 10.53511/PHARMKAZ.2024.69.74.010
1Б.Ү.БАЙЗАКОВА, 2Э.Н.ОСПАНОВА, 3Т.М.НАРЫМБЕТОВА, 4Р.Б.ЖУМАБЕКОВА, 5Б.Т.ТАСТЕМИРОВА, 6Қ.Р.КҮНЕШОВ
1Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті, Түркістан, Қазақстан
ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ БАЛАЛАРЫНЫҢ АТАЛЫҚ ҰРЫҚ БЕЗІ АУРУЛАРЫНЫҢ
ЭПИДЕМИОЛОГИЯСЫ ЖӘНЕ СЕБЕПТЕРІ
Түйін: Мақалада Түркістан облысында тұратын балалардағы аталық ұрық безі ауруларының таралуын, динамикасын және аймақтық себептерін зерттеу жайында айтылады. Зеріттеу материалдары және әдістеріне гигиеналық, клиникалық және статистикалық әдістер қолданылды. Аурушаңдық көрсеткіштерінің ұзақ мерзімді динамикасын бағалау кезінде орташа жылдық өсу қарқыны есептелді. Аурулардың эпидемиологиялық қауіптілігінің рейтингтік көрсеткіштері негізінде картаға түсіру жүргізілді. Медициналық тексеру үшін балалар популяциясын таңдау рандомизация элементтері бар селективті әдіспен және кездейсоқ сандар генераторының компьютерлік бағдарламасын пайдалану арқылы жүзеге асырылды. Түркістан облысының тұрғындарына сауалнама жүргізілді. Нәтижелер 2018–2022 жылдардағы Түркістан облысы балаларындағы аталық ұрық безінің
ауруларымен аурушаңдығын талдау нәтижелері берілген. Балалардағы аталық ұрық безі ауруларының айқын өсу тенденциясымен сипатталатыны анықталды. Қолайсыз болжам есептелді: алдағы
бес жылда аталық ұрық безінің тума ақаулары балалар арасында 3 есеге, жасөспірімдерде 2 есеге
артуы күтілуде; гидроцеле – 2,5 есе. Балалардағы аталық ұрық безі ауруларының даму себептері: туа біткен ақауларының жоғары жиілігі, қолайсыз антропогендік жағдай және кейбір аймақтардағы ауа-райы-климаттық жағдайлар, дұрыс тамақтанбау, сумен жабдықтау жүйелеріндегі жұмсақ
минералды су, медициналық тексерулердің уақытында болмауы, көптеген биогенді элементтердің
жетіспеушілігінен болып жатады. Аурушаңдық туралы объективті мәліметтерді білу неонатальды
скрининг үшін болжамды бағалау кестелерін пайдалана отырып, Түркістан облысында қауіп топтарын қалыптастыру және аталық ұрық безінің патологиясын ерте анықтау бойынша ғылыми
бағдарламаны іске асыруға қатысты негізделген басқару шешімдерін қабылдауға мүмкіндік берді.
Түйінді сөздер: аталық ұрық безі, балалардағы аталық ұрық безі ауруларының жиілігі, гидроцеле,
экзогендік қауіп факторлары, аймақтық ерекшеліктері, неонатальды скрининг.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Альбицкий В.Ю., Модестов А.А., Антонова Е.В. Современные подходы к изучению заболеваемости детского населения. Рос педиатр журн 2009;
(4): 4 -7
2 Игнатова М.С. Актуальные вопросы педиатрической нефрологии. //Нефрология 2011; (1): 11-16
3 Маковецкая Г.А., Мазур Л.И., Куликова Н.И. и др. Совершенствование нефрологической помощи в регионе на основе мониторинга заболеваемости
и эволюции болезней почек у де- тей. //Рос педиатр журн. – 2011; 1: 37-41
4 Баранов АА, Сергеева ТВ. Достижения и перспективы нефрологии детского возраста. //Вопр совр педиатр. – 2007; (6): 20-24
5 Папаян АВ, Савенкова НД. Клиническая нефрология детского возраста. Руководство для врачей. Левша- Санкт- Петербург, СПб., 2008; 600
6 Шляхтенко ЛИ. Основы эпидемиологии и эпидемиологическая диагностика неинфекционных болезней. Учебно- методическое пособие для врачей.
– СПб., 1994;162
7 Потапова А И, ред. Оценка эпидемиологического риска здоровью на популяционном уровне при медико- гигиеническом ранжировании территорий.
Пособие для врачей. – М., 1999; 48
8 Марченко БИ. Здоровье на популяционном уровне: статистические методы исследования Руководство для врачей. Сфинкс, Таганрог, 1997; 425
9 Антонова И В. Анализ частоты и структуры пороков развития органов мочевой и половой системы у новорождённых детей г. Омска. Педиатрия
2010; 89 (3): 135-137
10 Комплексное определение антропотехногенной нагрузки на водные объекты, почву, атмосферный воздух в районах селитебного освоения
(методические указания, утверждённые Госкомсанэпиднадзора РФ 26.02.1996 г., №01-19/17-17)
11 Ковальчук ВК. Гигиенические аспекты формирования мочекаменной болезни у детского населения региона (на примере Приморского края):
автореф. дис. ….. д-ра мед. наук. – М., 2005; 48
12 Лучанинова ВННиАН, Семешина ОВ. Эпидемиология заболеваний мочевыводящей системы у детей в Приморском крае. Материалы I съезда
педиатров Дальнего Востока «Актуальные вопросы охраны материнства и детства на совре- менном этапе» (20–21 мая 2010 г.). – Хабаровск, 2010;
171-172
13 Ни А. Болезни почек и мочевых путей у детей Приморского края: автореф.дис. … д-ра мед. наук. – М., 2005; 48
14 Игнатова М С. Актуальные проблемы нефрологии детского возраста в начале XXI века. //Педиатрия 2006; 6: 6-13.
15 Рзаев А. Ю. Прямое рентгеноконтрастирование яичка (орфография) и некоторые диагностические возможности этого метода / А. Ю. Рзаев //
Вестн. рентгенологии и радиологии. – 1984. – № 2. – С. 36-42.
16 Рудакова Э. А. Травма яичка у детей / Э. А. Рудакова, Г. В. Сазанова, О. В. Репета // Пятый Российский конгресс «Современные технологии в
педиатрии и детской хирургии». – М, 2006. – С. 534-535.
17 Румянцева Г. Н. Использование современных технологий в диагностике и лечении детей с крипторхизмом / Г. Н. Румянцева, В. Н. Картащев, В.
К. Чемарин //1 Всероссийский конгресс «Современные технологии в педиатрии и детской хирургии». – М, 2002. – С. 402.
18 Румянцева Г. Н. Перекрут яичка при его паховой ретенции / Г. Н. Румянцева, А. А. Юсуфов // Третий Российский конгресс «Современные
технологии в педиатрии и детской хирургии».- М, 26-28 октября 2004. – С. 582.
19 Савченко О. Н. Возрастная динамика гормона роста, половых гормонов и влияние их на показатели физического развития детей и подростков /
О. Н. Савченко, JI. М. Скородок, М. Е. Коган // Вопросы охраны материнства и детства. – 1977. №9 – С. 36-41.
20 Лучанинова В Н, Ковальчук ВК и др. Роль сезонных факторов в развитии болезней мочевой системы у детей. //Рос вест педиатр перинатол. –
2011; (1): 44-46
