Алынды: 20.12.2023 Қабылданды: 25.01.2024 Онлайн жарияланды: 29.02.2024
УДК: 616.91
DOI 10.53511/PHARMKAZ.2024.20.10.003
М.М. Баяхметова1, Г.Н. Абуова1, Е.Б. Бухарбаев1, Т.Н. Аблязимов2, А.Е.Сабит2,Н.М.Сатыбалдиева2, А.Қ. Ералхан2
1Жұқпалы аурулар және дерматовенерология» кафедрасы, Оңтүстік
Қазақстан Медицина Академиясы, Шымкент, Қазақстан.
2Оңтүстік Қазақстан Медицина Академиясы, Шымкент, Қазақстан.
КУ БЕЗГЕГІНІҢ ӘЛЕМДІК ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТАРАЛУЫ:
ҚЫСҚАША ӘДЕБИ ШОЛУ (2013 – 2023)
Түйін: Ку безгегі-табиғи ошақтық зооноздық ауру, оның таралу ауқымы жер шарының барлық континенттерін қамтиды. Бұл инфекиялық ауру жиі адамдар, күйіс қайыратын жануарлар (ірі қара,
ешкі және қой), құстар, кенелер, сирек бауырымен жорғалаушылар мен теңіз сүтқоректілері арасында таралған. Coxiella burnetii резервуарлары мен тасымалдаушылары – иксод кенелері болып табылады. Бұл ауру берілу механизмдері мен жолдарының әртүрлілігімен (трансмиссивті, тамақ, ауа
тамшылары және шаң арқылы) сипатталады. Ауру көбінесе қызба түрінде көрініс береді. Бұл мақалада жалпы әлемдік деңгейде соңғы 10 жыл ішінде Ку безгегімен ауыратын адамдардың жиілігі
қарастырылады. Ку безгегі бақыланбайтын жұқпалы аурулардың қатарына жататындықтан, оның
көптеген елдерде адамдар арасында таралуын бағалау мүмкін емес. Бұл әдебиетке шолу осы тақырып бойынша ғылыми тенденциялар мен зерттеу нәтижелерін бақылаудың негізгі көзі болғандықтан, бұл зерттеудің негізгі мақсаты Ку қызбасымен ауыратын адамдардың таралуына байланысты әдебиеттерге шолу жасау. Ғылыми әдебиеттерді шолу PubMed, Scopus, Cyberlink, Web of
Science және Google Scholar базаларында жарияланған мақалаларды зерттеу арқылы жүзеге асты.
Деректер кілт сөздер «Ку безгегі және таралуы» және «Ку безгегі және эпидемиология» бойынша
іздестірілді. Ку безгегінің жиілігі эпидемиологиялық айырмашылықтарға және аурудың анықталуына байланысты әр түрлі елдерде айтарлықтай өзгереді. ІІІ дүниежүзілік денсаулық сақтау форумында Ку безгегінің адам денсаулығына ықтимал қаупін атап өткен және осы аурудың қоздырғышының жаһандық таралуын зерттеу бойынша зерттеулер жүргізуді ынталандыратын шешімдер
қабылданған. Содан бері көптеген эпидемиологиялық зерттеулер Ку безгегі Антарктида мен Жаңа Зеландиядан басқа әлемнің барлық дерлік елдерінде кездесетінін көрсетті. Осы әдебиеттерге шолу және көптеген елдерде жалғасып жатқан эпидемиологиялық зерттеулер Ку безгегін жаһандық денсаулық сақтау проблемасы ретінде қарастыру керек деп болжайды. Алайда, Қазақстан
жағдайында қазіргі уақытта адамдар мен ауыл шаруашылығы жануарлары арасында инфекцияның
таралуы туралы ақпарат жоқ, бұл Ку безгегімен сырқаттанушылықты зерттеу бойынша одан
әрі зерттеулер жүргізуді талап етеді.
Түйінді сөздер: Coxiella burnetii, Ку қызбасы, таралуы, коксиеллез, эпидемиология, ИФТ, ПТР, Қазақстан.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Souza E. A. R. et al. Q fever and coxiellosis in Brazil: an underestimated disease? A brief review //RevistaBrasileira de ParasitologiaVeterinária. – 2022. –
Т. 31.
2 Redden P. et al. Q fever–immune responses and novel vaccine strategies //Future Microbiology. – 2023. – Т. 18. – №. 16. – С. 1185-1196.
3 França D. A. et al. Overview of Q fever in Brazil: an underestimated zoonosis //Revista do Instituto de Medicina Tropical de São Paulo. – 2023. – Т. 65. –
С. e39.
4 Farooq M. et al. Research trends and hotspots of Q fever research: A bibliometric analysis 1990-2019 //BioMed Research International. – 2022. – Т. 2022.
5 Anderson A. et al. Diagnosis and management of Q fever—United States, 2013: recommendations from CDC and the Q Fever Working Group //Morbidity
and Mortality Weekly Report: Recommendations and Reports. – 2013. – Т. 62. – №. 3. – С. 1-29.
6 Boarbi S., Fretin D., Mori M. Coxiella burnetii, the Q fever agent //CANADIAN JOURNAL OF MICROBIOLOGY. – 2016. – Т. 62. – №. 2. – С. 102-122.
7 Eldin C. et al. From Q fever to Coxiellaburnetii infection: a paradigm change //Clinical microbiology reviews. – 2017. – Т. 30. – №. 1. – С. 115-190.
8 Esmaeili S. et al. Genetic evidence of Coxiellaburnetii infection in acute febrile illnesses in Iran //PLoS neglected tropical diseases. – 2019. – Т. 13. – №. 2.
– С. e0007181.
9 Njeru J. et al. Q fever is an old and neglected zoonotic disease in Kenya: a systematic review //BMC public health. – 2016. – Т. 16. – С. 1-8.
10 Pexara A., Solomakos N., Govaris A. A review on the seroprevalence of Coxiella burnetii in farm ruminants in various countries //Veterinaria Italiana. – 2018.
– Т. 54. – №. 4. – С. 265-279.
11 Patil S. M., Regunath H. Q fever //StatPearls [Internet]. – StatPearls Publishing, 2022.
12 Perfilyeva Y. V. et al. Detection of IgG against Rickettsia typhi: a population-based study in southern Kazakhstan //Infektološki glasnik. – 2019. – Т. 39. –
№. 4. – С. 113-118.
13 Pérez-Arellano J. L. et al. Epidemiología de la fiebre Q en España (2018) //Revista Española de Quimioterapia. – 2018. – Т. 31. – №. 5. – С. 386.
14 Sivabalan P. et al. Q fever in an endemic region of North Queensland, Australia: A 10-year review //One Health. – 2017. – Т. 3. – С. 51-55.
15 Reukers D. F. M. et al. Targeted Screening for Chronic Q Fever, the Netherlands //Emerging Infectious Diseases. – 2022. – Т. 28. – №. 7. – С. 1403.
16 Rahaman M. R. et al. Spatial, temporal, and occupational risks of Q fever infection in South Australia, 2007–2017 //Journal of Infection and Public Health.
– 2020. – Т. 13. – №. 4. – С. 544-551.
17 Hamad G., Ranmuthugala G. Q fever awareness in Australia: A scoping review //Australian and New Zealand Journal of Public Health. – 2023. – Т. 47. –
№. 6. – С. 100099.
18 ECDC European Centre for Disease Prevention and Control. Q Fever Surveillance Report. Annual Epidemiological Report for 2017 (2019).
19 Kersh G. J. Tropical Q Fever //The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. – 2022. – Т. 107. – №. 2. – С. 219.
20 Georgiev M. et al. Q fever in humans and farm animals in four European countries, 1982 to 2010 //Eurosurveillance. – 2013. – Т. 18. – №. 8. – С. 20407.
21 Boarbi S., Fretin D., Mori M. Coxiella burnetii, the Q fever agent //CANADIAN JOURNAL OF MICROBIOLOGY. – 2016. – Т. 62. – №. 2. – С. 102-122.
22 Schack M. et al. Coxiella burnetii (Q fever) as a cause of community-acquired pneumonia during the warm season in Germany //Epidemiology & Infection.
– 2014. – Т. 142. – №. 9. – С. 1905-1910.
23 Keijmel S. P. et al. Differentiation of acute Q fever from other infections in patients presenting to hospitals, the Netherlands //Emerging infectious diseases.
– 2015. – Т. 21. – №. 8. – С. 1348.
24 Cross A. R. et al. Zoonoses under our noses //Microbes and Infection. – 2019. – Т. 21. – №. 1. – С. 10-19.
25 Magdalini C. et al. A Narrative Review of Q Fever in Europe //Cureus. – 2023. – Т. 15. – №. 4.
26 Račić I. et al. Identification of Coxiellaburnetii genotypes in Croatia using multi-locus VNTR analysis //Veterinary Microbiology. – 2014. – Т. 173. – №. 3-4.
– С. 340-347.
27 Roest H. I. J. et al. Molecular epidemiology of Coxiellaburnetii from ruminants in Q fever outbreak, the Netherlands //Emerging infectious diseases. – 2011.
– Т. 17. – №. 4. – С. 668.
28 Casalegno J. S. et al. Performance of influenza case definitions for influenza community surveillance: based on the French influenza surveillance network
GROG, 2009-2014 //Eurosurveillance. – 2017. – Т. 22. – №. 14. – С. 30504.
29 Genova-Kalou P. et al. Q fever in Bulgaria: laboratory and epidemiological findings on human cases and outbreaks, 2011 to 2017 //Eurosurveillance. –
2019. – Т. 24. – №. 37. – С. 1900119.
30 Meurer I. R. et al. Seroprevalence estimate and risk factors for Coxiella burnetii infections among humans in a highly urbanised Brazilian state //Transactions
of The Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene. – 2022. – Т. 116. – №. 3. – С. 261-269.
31 Damasceno I. A. M., Guerra R. C. Coxiellaburnetii e a febre Q no Brasil, umaquestão de saúdepública //Ciência&SaúdeColetiva. – 2018. – Т. 23. – С.
4231-4239.
32 Pradeep J. et al. Detection of acute Q fever human cases by indirect immunofluorescence & real-time polymerase chain reaction in a tertiary care hospital
in Puducherry //The Indian Journal of Medical Research. – 2018. – Т. 148. – №. 4. – С. 449.
33 Nokhodian Z. et al. Epidemiology of Q fever in Iran: A systematic review and meta-analysis for estimating serological and molecular prevalence //Journal
of research in medical sciences: the official journal of Isfahan University of Medical Sciences. – 2017. – Т. 22.
34 Ullah Q. et al. Q fever—a neglected zoonosis //Microorganisms. – 2022. – Т. 10. – №. 8. – С. 1530.
35 El-Mahallawy H. S. et al. Q fever in China: a systematic review, 1989–2013 //Epidemiology & Infection. – 2015. – Т. 143. – №. 4. – С. 673-681.
36 Han X. et al. Retrospective examination of Q fever endocarditis: An underdiagnosed disease in the Mainland of China //Chinese Medical Journal. – 2017.
– Т. 130. – №. 01. – С. 64-70.
37 Li D. et al. Delayed Diagnosis of Acute Q Fever, China //Emerging Infectious Diseases. – 2022. – Т. 28. – №. 12. – С. 2580.
38 MohabbatiMobarez A., Bagheri Amiri F., Esmaeili S. Seroprevalence of Q fever among human and animal in Iran; A systematic review and meta-analysis
//PLoS neglected tropical diseases. – 2017. – Т. 11. – №. 4. – С. e0005521.
39 Esmaeili S. et al. Seroprevalence of brucellosis, leptospirosis, and Q fever among butchers and slaughterhouse workers in south-eastern Iran //PloS one.
– 2016. – Т. 11. – №. 1. – С. e0144953.
40 Esmaeili S. et al. Genetic evidence of Coxiellaburnetii infection in acute febrile illnesses in Iran //PLoS neglected tropical diseases. – 2019. – Т. 13. – №.
2. – С. e0007181.
41Kim Y. C. et al. Epidemiological investigation and physician awareness regarding the diagnosis and management of Q fever in South Korea, 2011 to 2017
//PLoS neglected tropical diseases. – 2021. – Т. 15. – №. 6. – С. e0009467.
42 Khamesipour F. et al. Tick-borne zoonoses in the Order Rickettsiales and Legionellales in Iran: A systematic review //PLoS neglected tropical diseases. –
2018. – Т. 12. – №. 9. – С. e0006722.
43 Cikman A. et al. The seroprevalence of Coxiellaburnetii in Erzincan, Turkey: Identification of the risk factors and their relationship with geographical features
//Journal of vector borne diseases. – 2017. – Т. 54. – №. 2. – С. 157-163.
44 Яковлев Э. А. и др. Заболеваемость лихорадкой Ку в Российской Федерации и странах Европы: реалии и проблемы //Проблемы особо опасных
инфекций. – 2015. – №. 4. – С. 49-54.
45.Vanderburg S. et al. Epidemiology of Coxiellaburnetii infection in Africa: a OneHealth systematic review //PLoS neglected tropical diseases. – 2014. – Т.
8. – №. 4. – С. e2787.
46 Damasceno I. A. M., Guerra R. C. Coxiellaburnetii e a febre Q no Brasil, umaquestão de saúdepública //Ciência&SaúdeColetiva. – 2018. – Т. 23. – С.
4231-4239.
47 Khamesipour F. et al. Tick-borne zoonoses in the Order Rickettsiales and Legionellales in Iran: A systematic review //PLoS neglected tropical diseases. –
2018. – Т. 12. – №. 9. – С. e0006722.
48 Bayakhmetova M. et al. Q Fever in Individuals in the Eurasian Continent: A 50-Year Literature Review (1973-2022) //Archives of Clinical Infectious Diseases.
– 2023. – Т. 18. – №. 2.
49 PerfilyevaY. V. etal. Распространенность лихорадки Ку в южном регионе Казахстана //Вестник КазНУ. Серия экологическая. – 2022. – Т. 73. – №.
4. – С. 99-110.
50 Sultankulova K. T. et al. The Prevalence of Pathogens among Ticks Collected from Livestock in Kazakhstan //Pathogens. – 2022. – Т. 11. – №. 10. – С. 1206.
