Алынды: 24.06.2025 Қабылданды: 07.10.2025 Онлайн жарияланды: 31.10.2025
УДК: 616.379-008.64-085.357.2-07:577.161.2
DOI: 10.53511/pharmkaz.2025.5.2
МЕТФОРМИНМЕН ЕМДЕГЕН 2 ТҮРДЕГІ ҚАНТ ДИАБЕТІМЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАРДАҒЫ В12 ВИТАМИНІНІҢ ДЕҢГЕИ І: КӨЛДЕНЕҢ (БІР СӘТТІК) ЗЕРТТЕУ (CROSS-SECTIONAL STUDY)
Большакова С.С¹, Абылайулы Ж.¹, Иманғали Ә.¹,Серікқанова Т.¹, Кабылбекова А.¹
¹ С. Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті, Алматы, Қазақстан
Республикасы.
Анықтама: 2 типті қант диабеті (T2DM) денсаулық сақтаудың жаһандық проблемасы
болып қала береді. Метформин бірінші қатардағы дәрі болып табылады, бірақ ұзақ уақыт қолданғанда ол В₁₂ витаминінің жетіспеушілігін тудыруы мүмкін. Метформинді қабылдау жіңішке ішекте витаминнің сіңуін бұзады деп саналады. B₁₂ тапшылығы неврологиялық және когнитивті бұзылулармен баи ланысты, әсіресе егде жастағы емделушілерде, бірақ зерттеу деректері қаи шылықты болып қала береді. Қан сарысуындағы B₁₂ деңгеи лері туралы ақпараттың шектеулі болуына баи ланысты диагноз қою қиын; Қосымша маркерлер мен жас ерекшеліктерін ескеру ұсынылады. Кеибір сарапшылар тәуекел факторлары болған кезде 450 пг/мл төмен деңгеи лерді салыстырмалы тапшылық деп санаи ды.
Мақсаты: Метформинмен емделген 2 типті қант диабеті диагнозы бар пациенттер арасында В12 витамині тапшылығының таралуын бағалау.
Әдістері: Бұл қималық зерттеу С.Д. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ-нің ішкі аурулар клиникасында метформинді 3 жылдан кем емес қабылдаған 2 типті қант диабетімен ауыратын 101 науқастың арасында жүргізілді. Барлық қатысушылардың В₁₂ дәрумендерінің деңгеи і бір
рет өлшенді. Терапияның ұзақтығы, жасы және В₁₂ дәруменінің жетіспеушілігімен баи ланысты болуы мүмкін басқа факторлар туралы деректер де талданған.
Нәтижелер: Зерттеуге 2 типті қант диабетімен ауыратын 101 пациент қатысты, олардың орташа жасы 62 жаста, метформинмен емдеудің орташа ұзақтығы 9 жыл. В₁₂ витаминінің орташа (медиана) деңгеи і 450 пг/мл болды. 2% -да тапшылық (<200 пг/мл), 19% -да
жеткіліксіздік (200-300 пг/мл) және 29% -да салыстырмалы тапшылық (300-450 пг/мл) анықталды, олардың көпшілігі 60 жастан асқан. 39%-да витамин деңгеи і 451-880 пг/мл шегінде болса, 11%-да 880 пг/мл-ден асты.
Қорытынды: Метформинді ұзақ уақыт қабылдаған, әсіресе 60 жастан асқан 2 типті қант диабеті бар емделушілердің едәуір бөлігінде В₁₂ витаминінің деңгеи і төмендеген немесе шекаралық деңгеи де болған. Бұл субклиникалық тапшылықтың және неврологиялық және
когнитивті асқынулардың даму қаупін көрсетуі мүмкін. Нәтижелер пациенттердің осы санатындағы В₁₂ дәруменінің тұрақты мониторингі қажеттігін көрсетеді.
Түйінді сөздер: метформин, В12 дәрумені, 2 типті қант диабеті, В12 витаминінің тапшылығы, жанама әсерлер, когнитивті бұзылулар.
